Our Phone Number: 053 89 06 28 Our Email Address: steunpunt@welzijn.net

De digitale kloof is een ravijn

‘Ik heb een smartphone nodig om mijn belastingbrief te kunnen invullen – met mijn leefloon lukt het niet. Kan ik bij het OCMW om steun vragen?’

Vermoedelijk niet, maar de vraag is niet zo vreemd meer nu de e-ID-kaartlezer verdwijnt ‘omdat we toch allemaal al een smartphone hebben’. Begin dit jaar kondigde een fiere minister van Digitale Agenda en Telecom Alexander De Croo het extra comfort aan wanneer we binnenkort vertrouwelijke documenten kunnen lezen, bewerken, opladen zonder gedoe meer met aparte apparaatjes.

Integratie in de samenleving heeft ontegensprekelijk niet alleen te maken met verminderde tarieven voor culturele activiteiten (kansenpas-systemen) of taal- en inburgeringscursussen. Wat is er nodig om te solliciteren, bereikbaar te zijn voor werkaanbiedingen, treinregelingen te vinden,… is een confronterende vraag. Om financiële en/of kennis-redenen ontbeert een grote groep mensen de weldaden van de digitale revolutie. Ze blijven achter. De kloof gaat niet meer alleen over een PC hebben, Internet ter beschikking hebben, maar ook over een printer, een smartphone met bijhorend abonnement en dan nog veronderstellen dat de school van de kinderen geen tablet verplicht stelt.

Dialoog

Met steun van Welzijnszorg – Samen tegen Armoede organiseerde Steunpunt Welzijn onlangs in het Wereldhuis een dialoogavond rond de digitale kloof.

De deelnemers waren gepensioneerd, vrijwilliger, stadsambtenaar, lid van een vereniging, informaticus, kortgeschoold,… Armoede-ervaringen, kennisgebrek-ervaringen,... maar ook omgekeerd: vaak digitale media gebruiken, hier goed in thuis zijn… Dialoog dus, dat was danook de bedoeling.

Omdat dagelijkse aspecten van onze samenleving steeds meer gedigitaliseerd worden – van het invullen van een belastingbrief over het kopen van een bioscoopticket en het opzoeken van een treinverbinding tot het online solliciteren – dreigen slachtoffers van de digitale kloof geïsoleerd te raken in onze samenleving. Heel vaak gaat het al om mensen die kansarmer zijn. Die kansarmoede wordt in het digitale tijdperk nog versterkt.

We mogen gerust van een ravijn spreken. De digitale kloof heeft verrassend vele aspecten. Ze bestaat en ontstaat op zeer verschillende domeinen en niveaus, gaande van gebrek aan financiële middelen tot motivatie tot technologische factoren.

Oorzaken, oplossingen

Overzicht van factoren die invloed hebben op de digitale kloof

Hieronder sommen we de voornaamste factoren van invloed op die tijdens de avond naar voren kwamen. Hierbij werd ook gebrainstormd rond mogelijke en haalbare oplossingen.

Gebrek aan kennis  en vaardigheden om op een effectieve en zinvolle manier om te gaan met ICT

-              Het gebruik van pc, internet en multimedia brengt massa’s mogelijkheden met zich mee, maar niet iedereen beschikt over de nodige capaciteiten of competenties om die ten volle te benutten. De traditioneel kansarmere en oudere bevolkingsgroepen scoren hier significant lager dan andere bevolkingsgroepen.  Er is dus nood aan kwalitatieve en toegankelijke opleidingen.

-              Het aanbod van bestaande trainingen is vaak te beperkt, te schools en niet altijd toegankelijk (bv. kostprijs, praktische drempels zoals afstand, …).

Specifiek voor senioren worden volgende drempels opgemerkt:

                De lessen zijn soms te druk, te weinig persoonlijke begeleiding

                Er zijn soms problemen met computerschermen: niet scherp zien, te kleine letters, …

-              Er is ook nood aan goede intakeprocedures + basiscursussen. Vaak is er reeds een bepaalde voorkennis nodig om te kunnen volgen

-              Er is nood aan inzicht in de globale werking van een gebruikssysteem zoals Windows (mappenstructuur, … ). Aspecten van veiligheid en onderhoud van de PC moeten ook aan bod komen, zoals het belang van antivirus, privacy instellingen en delen van persoonlijke info, paswoordbeheer, …

-              Er is nood aan duidelijk en uniforme informatie: welke hardware en software heb ik nodig?

-              Training is nodig, maar vaak niet voldoende (bv. mensen met beperkte verstandelijke vermogens, senioren, …)

-              Sommige doelgroepen worden te weinig bereikt

-              Het aanscherpen van informatie-en strategische vaardigheden is onderbelicht

-              Er wordt weinig aandacht besteed aan de zelfredzaamheid van de gebruiker in de thuissituatie.

Er zijn reeds heel wat initiatieven (bijv. PC punten bij de vakbonden,  aanbod van Leerpunt Centrum Basisducatie, VormingPlus, Samenlevingsopbouw (Buurtweb), VDAB sollicitatieruimten voor werkzoekenden…). Het komt er nu op aan om deze ook bekend te maken aan die doelgroepen die ze het meest nodig hebben + hen hier ook warm voor te maken.

Hier ligt een kans voor de sociale economie: mensen die mee begeleiden en ondersteuning bieden in openbare computerlokalen.

Er wordt opgemerkt dat Youtube een zeer goede bron is voor allerhande instructievideo’s. Hier is dan  uiteraard wel eerst een basis-computerkennis voor nodig en is veel materiaal in het Engels.

Onvoldoende bereikbaarheid en toegang van ICT technologie

Het materiële bezit van een computer en/of andere multimedia-apparaten en de democratische toegang tot het internet zijn hier twee belangrijke aspecten. Hoewel de digitale kloof op deze aspecten grotendeels gedicht lijkt, blijft voor sommige groepen kansarmen in Vlaanderen het thuisbezit van een computer en een internetverbinding te duur. Als ze al een pc hebben, is deze vaak verouderd en niet aangepast aan de noden van de moderne multimediatoepassingen.  Het volgende kwam naar voor als belangrijke aandachtspunten:

-              Dure internet providers in vergelijking met buitenland.

-              Taalkloof: veel Engelse termen in software programma’s, dit is ook een grote barrière voor nieuwkomers (weinig beschikbaarheid in moedertaal). Er is hier nood aan taalcoaches.

-              De levensduur van hardware en software wordt vaak (bewust) beperkt. Daardoor is er geen continuïteit voor de gebruiker (nieuw toestel/nieuwe update software = weer opnieuw leren)

Mogelijke oplossingen:

-              Er bestaat reeds veel gratis/open source software, en dit is vaak minder goed geweten (maar vaak is deze ook minder gebruiksvriendelijk).

-              Er bestaan goede gratis virusscanners zoals AVG -> promoten!

-              Je kan updates vaak weigeren en blijven voortwerken in oudere versies (tot je noodgedwongen moet updaten).

-              Op veel plekken is reeds gratis internet –>  promoten (bv. in IKEA, bib, museum, …)

-              Goedkope PC’s zijn mogelijk door de onderdelen zelf samen te stellen. Hier ligt een kans voor de sociale economie: profielen als  PC bouwer / IT- EHBO / recyclen van onderdelen om nieuwe PC’s samen te stellen etc.

 

Geen gevoel van noodzaak – motivatie om er mee aan de slag te gaan

Het volgende kwam naar voor als belangrijke aandachtspunten:

-              De traditioneel kansarmere en oudere bevolkingsgroepen scoren ook op motivatie lager dan kansrijke groepen.

-              Motivatieprobleem bij jongeren (bv. jeugd uit beroepsonderwijs: gebruiken wel pc voor ontspanning maar niet voor ‘professionele’ doeleinden zoals tekstverwerkin, enz..)

-              Motivatie onderhouden blijft moeilijk. Hoe gemotiveerd blijven na moeilijkheden en mislukkingen.

-              Er is vaak drempelvrees om de eerste stap te zetten, wordt dikwijls door media benadrukt: hackers, bankveiligheid, privacy,…

Mogelijke oplossingen:

-              Er moet meer aandacht zijn voor plezant en laagdrempelig leren.

-              Sociale netwerken zoals familie, vrienden, collega’s e.a. kunnen een enorme impuls geven om het gebruik van ICT en de ontwikkeling van digitale vaardigheden te stimuleren.

Niet bij te houden technologische evoluties

-              Er is een enorm snelle evolutie in de ontwikkeling van nieuwe software en toepassingen. Cursussen zijn daardoor vaak al snel achterhaald.

-              Er is te weinig uniformiteit in de gebruiksinterfaces (het ‘uitzicht’ van een bepaald programma).

-              Er is geen nuance bij een computer – je doet iets fout of goed zonder veel feedback. Als je toch een foutmelding krijgt is deze vaak cryptisch en vaag.

Oplossingen zijn hier moeilijk. Deze evolutie is niet te stoppen en ook software ontwikkelaars zullen zicht willen blijven onderscheiden in gebruiksinterfaces.

Te weinig actie vanuit overheid en wetgeving

-              Foute verwachtingen van organisaties/overheid: zij zien de digitalisering vaak als vanzelfsprekend. Men gaat er ten onrechte van uit dat de groep digibeten vanzelf steeds kleiner zal worden. Hier is absoluut nog een grotere bewustwording nodig. De groep van digibeten zal nooit uitsterven (foute visie). Een alternatief blijft nodig (anders is er sprake van discriminatie, bijvoorbeeld mensen die aan een bankloket meer moeten betalen voor een verrichting). De overheid zou instanties kunnen verplichten om een basis dienstverlening te blijven behouden.

-              Er is nood aan financiële middelen om opleidingen aan te bieden en (kosteloos) te kunnen volgen als deelnemer.

-              Er zijn regels nodig m.b.t. levensduur van hardware en software (updates).

-              Er is nood aan meer samenwerking en afstemming op het terrein, van bovenaf gestuurd.

-              Opportuniteit voor samenwerking met projecten uit de sociale economie (bv. voor technische ondersteuning) moet gegrepen en van overheidswege gestimuleerd worden.

Close